हाम्रो पूर्वीय दर्शनमा आमा बाबुलाई देवताको रूपमा मानिन्छ, त्यसैले हाम्रा धर्म शाश्त्रले मातृ देवो भव, पितृ देवो भव भनेका छन्। हाम्रो दर्शनले आमा बाबु प्रतिको श्रद्धालाई मात्र उल्लेख नगरेर आफ्ना सन्तान उपर निर्वाह गर्नु पर्ने भूमिकालाई पनि स्पस्ट पार्दै भनेको छ किः- “ माता शत्रुः पिता वैरी येन बालो न पाठितः ! न शोभते सभामध्ये […]

परिचय प्रभावकारी शासन व्यवस्थाका माध्यमबाट नागरिकको हित अभिवृद्धि गर्ने दिशामा परिलक्षित मूल्य र मान्यता नै सुशासन हो । वित्तीय सुशासन आर्थिक विकास र समृद्धिको मेरुदण्ड हो । वित्तीय सुशासन कायम गर्नु सरकारको दायित्वको विषय हो । सार्वजनिक वित्तीय व्यवस्थापनलाई पारदर्शी र जवाफदेही बनाउनु, राज्यको सार्वजनिक खर्च र सार्वजनिक आयको अद्यावधिक स्थितिको लेखांकन तथा प्रतिवेदन प्रणालीलाई नियमित र […]

विगत केही दिन यताका छापा एवं दृश्यहरुमा पदमा रहेका अधिकांश नेताहरू उपर जन आक्रोस बढ्दै गएका खवरहरू पढ्न एवं हेर्न वा सुन्नु परेको छ जुन सन्तोषजनक विषय हैन। जनताहरूमा किन धैर्यता गुम्दै गएको छ? पछिल्लो पटक स्थानीय तथा संघीय जन प्रतिनिधि चुनेको ३ वर्ष पुग्दै छ। यिनै चुनेर पठाएका जन प्रतिनिधिहरू उपर किन असन्तुष्ठी बढ्दो […]

कुनै पनि देशको कानूनले राखेको प्रावधान बमोजिम त्यो देशमा जन्मेको, बसोबास गरेको ब्यक्ति त्यो देशको नागरिक हुन्छ र राज्यले त्यसलाई दिने पहिचानलाई नागरिकता भनिन्छ। नागरिकका विषयमा बृटिश शब्द कोषले परिभाषा गरेको छ कि- person who legally belongs to a country and has the rights and protection of that country is citizen- Britannica. त्यसै गरी नागरिक […]

जलवायु परिवर्तन भनेको दीर्घकालीन अवधिमा पृथ्वीको जलवायु प्रणालीमा हुने परिवर्तन हो, जसले तापमान, हावापानी, र अन्य जलवायु कारकहरूमा महत्वपूर्ण प्रभाव पार्छ। यो मानव गतिविधिहरू, विशेष गरी जीवाश्म इन्धनको जलन, औद्योगिक क्रियाकलाप, र वन फँडानीको कारणले गर्दा हुने हरितगृह ग्यासहरूको उत्सर्जनको परिणामस्वरूप बढ्दो समस्या बनेको छ। सबैभन्दा प्रमुख प्रभाव भनेको वैश्विक तापक्रमको वृद्धिमा देखिएको छ, जसलाई […]

राज्य र जनताबीचको सम्बन्धको अभिव्यक्ति हुने प्रमुख माध्यम सार्वजनिक सेवा हो । त्यसैले सार्वजनिक सेवाको सर्वसुलभता राज्यको प्रमुख दायित्व हो । राज्यको यसै विशिष्ट दायित्वको आधारमा राज्य र जनताको सम्बन्ध स्थापित भएको हुन्छ । यसै सम्बन्धको कारणले राज्यको पहिलो दायित्व सेवा प्रवाहको प्रभावकारिता अभिवृद्धि गर्ने रहेको हुन्छ ।सरकारको भूमिका मूलतः लोक कल्याणकारी राज्यको सिद्धान्तमा आधारित […]

विषय प्रवेश अन्तर्राष्ट्रिय राजनीति र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धमा भौगोलिक प्रभावको अध्ययनलाई भू–राजनीति अध्ययन भनिन्छ । यो राजनीतिक भूगोलको एउटा सिद्धान्त हो।  भू–राजनीति विदेश नीति अध्ययन गर्ने विधि र पद्धति  हो जसबाट भौगोलिक चरहरुबाट अन्तर्राष्ट्रिय राजनीतिक गतिविधिहरू बुझ्न, व्याख्या गर्न र भविष्यवाणी हुनेगर्छ । आपसी प्रतिस्पर्धा र प्रतिद्वन्द्वितामा मग्न दक्षिण एशियाका दुई प्रतिरोधी शक्तिहरूको चेपुवामा छ नेपाल […]

जनताको लागि आवश्यक पर्ने सेवा सुविधाहरू निजी क्षेत्र र सार्वजनिक क्षेत्रहरूले प्रदान गर्दछन्। निजी क्षेत्र व्यवसायीक हुनाले यो नाफा मुखी हुन्छ। यसैले जनताको लागि आवश्यक पर्ने कल्याणकारी सेवाहरू जनताको संरक्षकको रूपमा रहेको सरकारी क्षेत्रले प्रदान गर्ने गरेको पाईन्छ। सरकारको दायित्व भित्र पर्ने सेवाहरू जनता समक्ष पुर्याउन राज्यले निजामती सेवाको गठन गरेको हुन्छ र हाम्रो देशमा […]

सूचना प्रविधिले सञ्चार, व्यापार, शिक्षा, स्वास्थ्य मनोरञ्जन, सार्वजनिक सेवा प्रवाह जस्ता हरेक क्षेत्रलाई सहयोग गरिरहेको छ । सूचना तथा सञ्चार प्रविधिले हरेक मानिसको दैनिकीलाई सहज बनाएको भए पनि यसका नकारात्मक पक्षहरू उत्तिकै मात्रामा देखिने गरेका छन् । पछिल्लो समय संसारभर नै साइबर अपराध टाउकोदुखाइको विषय बनिरहेको छ । नेपालमा विद्युतीय हमलाको अवस्था बढेर गएकाले विद्युतीय […]

नेपालको सार्वजनिक प्रशासनको विकास देशको ऐतिहासिक र राजनीतिक घटनाक्रमसँग नजिकबाट सम्बन्धित छ। देशको प्रशासनिक संरचना विभिन्न राजनीतिक शासनहरूको उतार-चढावका क्रममा विकास भएको हो। नेपाल एकात्मक राज्य प्रणालीबाट संघीय संरचनामा परिवर्तन भएसँगै सार्वजनिक प्रशासन पनि नयाँ संरचना र कार्यशैलीको आवश्यकता अनुसार परिवर्तन भएको छ। नेपालको सार्वजनिक प्रशासनको सुरुवात प्राचीन राजाहरूको शासनकालमा गरिएको थियो। मल्ल, शाह, र […]