स्थिर सरकारमाथि अनेक षड्यन्त्र

हालसम्मका २६ मुख्यसचिवमध्ये अधिकांश बाहुन, क्षेत्री र नेवार समुदायबाटै । त्यसमा पनि राजनीतिक नेतृत्वले जस्केलाबाट निजामती कर्मचारीहरुको सर्वाेच्च पदमा पुर्याउने,मुख्य सचिवले आफू पछिको मुख्य सचिव नियुक्तिमा विचौलियाको काम गर्ने प्रवृत्ति मौलाउँदै गएको छ । २३ औं मुख्यसचिवका रूपमा तामाङ समुदायबाट नाम कोर्ने सुनौलो अवसर थियो धनबहादुर तामाङलाई । जसै सोमलाल सुवेदी मुख्यसचिव पद त्यागेर सहसचिवस्तरको जागिर खान एडिबीमा गए, वरिष्ठताका आधारमा तामाङ नै मुख्यसचिव बन्ने लाइनमा थिए तर बाजी मारे, राजेन्द्र क्षेत्रीले । मुख्यसचिव नियुक्ति प्रक्रियामा स्वाभाविक प्रक्रियाको अवसान भयो र जस्केलाबाटै मुख्यसचिव नियुक्ति हुँदा अहिले सिंगो प्रशासन भद्रगोलमा फसिरहेको छ । सोमलाल सुवेदीको पालादेखि शुरु भएको स्वाभाविक र नियमित प्रक्रियालाई अवरुद्ध गर्ने क्रम बैकुण्ठ अर्याललाई टिप्दा पनि देखिएको छ ।
अहिले निजामतीका सर्वाेच्च पदमा पुगेका बैकुण्ठ अर्याल उपर पाँच वटा उजुरीमा अख्तियारले अनुसन्धान गर्दै छ । राजीनामा दिएर मार्गप्रशष्त गर्ने अख्तियारदेखि प्रधानमन्त्रीकै तहबाट निर्देशन भए पनि न त अर्यालले राजीनामा दिएका छन्,न त बिदामा नै बसेका छन् । ‘स्थिर’, माथि अस्थिर चाला, ‘को कतिबेला आउला, को कहिले जाला’ भनेजस्तो छ । ‘स्थिर सरकार’ भनिने कर्मचारीतन्त्रको सर्वोच्च पद मुख्य सचिवका हकमा यस्तो भएको हो । राजनीति अस्थिर भएसँगै त्यसले प्रशासनलाई स्थिर हुन दिएन । प्रशासन सेवाका थुप्रै दावेदार हुँदाहुँदै एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले परराष्ट्र सेवाका शंकरदास बैरागीलाई मुख्यसचिव बनाउनुभयो । तर, त्यसअघि र पछि पनि सर्वस्वीकार्य हुनुपर्ने उक्त पदका निम्ति गम्भीर खेलबाड चल्दै आयो । सक्नेले केसम्म गर्छन् भन्ने कुरा लोकदर्शन रेग्मीबाट बुझ्न सकिन्छ । एमालेकालमा पहिला विष्णु पौडेलले काँध हाल्दा अर्थदेखि गृह सचिवसम्म पुगेका उनी कांग्रेसकालमा बेलायतको राजदूत भइदिए ।

बिज्ञापन

नेपालको प्रशासनिक अभ्यासअनुसार मुख्यसचिव भन्ने संस्थामाथि राजनीतिक हस्तक्षेप नहुँदासम्म एउटै व्याचमा अधिकृतबाट सेवा प्रवेश गरेका सचिवमध्येबाट मुख्य सचिव बनाइन्थ्यो । तर, विमल कोइराला, भोजराज घिमिरेको पालाबाटै त्यसमा राजनीति घुस्यो र प्रकारान्तरमा त्यसले विसंगत रूप धारण गरेको प्रशासकहरु बताउँछन ।

बिज्ञापन

सोमलाल पछि धनबहादुर तमाङलाई मुख्य सचिव बनाइएको भए लोकदर्शन रेग्मीको मौका आउने थिएन । सचिवको पदावधि लागेर अवकाश भइसकेका हुन्थे । राजेन्द्रलाई बनाउँदा उनी ६ महिनामा घर जाने, त्यसपछि लोकदर्शन सिनियर हुँदै मुख्यसचिव हुने हिसाब गरियो । त्यसपछि प्रशासनको मान्छे छोडेर परराष्ट्रबाट शंकरदास बैरागीलाई ल्याइयो । फेरि बैरागीको कार्यकाल चार महिना बाँकी हुँदै उनलाई राजीनामा दिन लगाएर भोलिपल्ट घर जान ठिक्क परेका वैकुण्ठ अर्याललाई मुख्यसचिव बनाइयो । अब वैकुण्ठको कार्यकाल एक वर्ष पुगेपछि उदय सापकोटाका लागि उनले मुख्य सचिव छोड्ने तरखर रहेको चर्चा सिंहदरबारमा छ । अर्थात्, जुनसुकै सरकार आए पनि ‘माफिया’ ले ‘लाइन क्लियर’ गरिसकेको हुन्छ । र, नियमित किसिमले बनाउनुपर्ने मुख्य सचिव कसरी हुन्छन् भन्ने कुरा उक्त पदका दावेदारले नै चाल नपाउने अवस्था छ । फलतः हुन्छु भनेर ढुक्क भएका कर्मचारी रुँदैरुँदै घर फर्किएका अनगिन्ती उदाहरण छन् ।

उता गृह मात्र हैन, दक्षिणको तिखो नजर पर्ने जलस्रोत मन्त्रालयमा पनि त्यसरी नै मन्त्री तोकियो । लीलामणि पौडेललाई मुख्यसचिव बनाउने कुरामा डा.बाबुराम भट्टराईले निरन्तर अडान नलिएको भए उनी हुने पनि थिएनन् । फलतः कर्मचारी सरकारमा उनकै व्याचका सचिव शंकर कोइरालाहरू मन्त्री भएर आइदिए । लीलामणि तिब्बतको महावाणिज्यदूत हुँदै चीनपरस्त भएको बुझाई थियो । त्यसमाथि मुख्यसचिवबाट अवकास भएपछि उनै चीनका राजदूत भएर गए ।

बिज्ञापन

अदृश्य शक्तिको खेलोमा तीर्थमान शाक्य पनि मुख्यसचिव भए । त्यसबेला कानुन सचिव थिए । जागिरबाट भोलिजस्तोमा घर जाँदै थिए, आजजस्तोमा स्वाट्ट ‘मुख्यसचिव’ बनाइए । त्यसबेला कांग्रेसका हर्ताकर्ता ओमकार श्रेष्ठ पर्यटन मन्त्री थिए । कुपण्डोल घर भएका ओमकारले पाटनकै बासिन्दा तीर्थमानलाई रोज्ने नै भए ।  अर्थ सचिवबाट विमल कोइराला मुख्यसचिव हुन पुगे । नत्र, शम्भु खनाल हुनुपर्ने थियो । त्यही व्याचमा श्रीकान्त रेग्मी पनि थिए । अन्यायमा परेपछि शम्भुले राजीनामा दिए । राजाको प्रत्यक्ष शासनमा लोकमानसिंह कार्कीलाई मुख्यसचिव बनाइँदा तत्कालिन अर्थसचिव भानुप्रसाद आचार्य, टीकादत्त निरौला, चण्डीप्रसाद श्रेष्ठहरू अन्यायमा परे । उनीहरू लोकमानभन्दा माथिका थिए ।

सोमलालले आफ्नो कार्यकाल पूरा खाएको भए मधु रेग्मीसहित सबै सिष्टमका मुख्यसचिव आउने थिए । सोमलालले सिष्टम बिगारिदिँदा रामशरण पुडासैनीसहित भविष्यको मुख्यसचिव भनिएकाहरू सहसचिवबाटै घर गए ।

अर्कातिर, देशकै राजनीतिक दलको नेतृत्वले कसलाई, कहाँ र कसरी प्रयोग गर्ने भन्ने हिसाबले पनि मुख्यसचिवसहितका विभिन्न पदाधिकारी ल्याउने गरेका छन् । यसलाई स्वार्थको मिलान पनि भन्न सकिन्छ । भए सजिलै, नभए तलदेखि माथिसम्म फड्किने प्रवृत्ति छ । कुनै स्वाभिमानी र देशभक्त कर्मचरी आउने भयो भने उसलाई तलतिरै थला पारिन्छ ।

प्रतिक्रिया दिनूहोस्

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?

0%

like

0%

love

0%

haha

0%

wow

0%

sad

0%

angry

सम्बन्धित शिषर्कहरु

error: copy गर्न लाई धयावाद तर हजुर ल़े आफै समाचार लेख्ने गर्दा खुसि लाग्थ्यो।

ताजा समाचार

कीर्ते कागजातको भरमा नियुक्ति,सचिव र मन्त्री नै तानिने भएपछि सरकारको तर्फबाट चलाखी

मेयरका स्वकीयबाट कार्यकक्षमै कुटिए प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत,सुरक्षाको प्रत्याभुत नभएसम्म सबै सेवा ठप्प

पाँच दिन पछि खुल्यो पालिका अध्यक्ष र प्रशासकीय अधिकृतको कार्यकक्षको ताला

१८ सचिवसहित २२११ कर्मचारीले पाउँदैछन् यही आर्थिक बर्षमा अवकाश

आयोजना सम्पन्न नहुञ्जेल प्रमुखको सरुवा नगर्न अर्थ मन्त्रालयको परिपत्र

धमाधम हटाइँदै करारका कर्मचारी

प्रशासकीय अधिकृतले आफैंलाई बढुवा गरेपछि…

रसुवागढी नाकामा अस्थायी पुल बनाउने चीनको प्रतिबद्धता, दसैंअघि निर्माण हुने अपेक्षा

बिशेष