ऋृणम् कृत्वा घृतम् पिवेत’ भनेझैं छ हालत राज्यको । पछिल्लो तीन महिनामै प्रत्येक नेपालीको टाउकोमा थप एक हजार पाँच सय सार्वजनिक ऋृण थपिएको छ । साउनसम्ममा ८३ हजार ४३१ रुपैयाँ सार्वजनिक ऋण रहेकोमा यस्तो ऋृण ८३ अर्ब ९५ करोड थपिएर रु २५ खर्ब १८ अर्ब ५ करोड पुगेको सरकारी अभिलेख छ । उक्त ऋृण प्रत्येक नेपाली जनसंख्यालाई भाग लगाउँदा जन्मदै गर्दा एउटा शिशुको थाप्लोमा ८५ हजार राज्यको ऋृण बोक्ने स्थितिमा पुगेको हो । आर्थिक बर्ष ०७९/८० मा यस्तो ऋृणको दायित्व ७८ हजार ८४० रुपैया रहेकोमा बर्ष दिनमै थप ५ हजार ऋृण प्रत्येक नेपालीको टाउकोमा थपिएको छ ।
बिज्ञापन
सार्वजनिक ऋृणको हिसाब किताब राख्ने सार्वजनिक ऋृण व्यवस्थापन कार्यालयको तथ्यांक अनुसार सार्वजनिक ऋणमध्ये १२ खर्ब ५२ अर्ब रुपैयाँ आन्तरिक ऋण र १२ खर्ब ६५ अर्ब रुपैयाँ वाह्य ऋण दायित्व छ । वाह्य ऋण भने नेपालले द्विपक्षीय (मुलुक) वा बहुपक्षीय निकायबाट लिने गर्छ । नेपालले अहिले विभिन्न १७ वटा मुलुकको १० वटा मुद्रामा २५ खर्ब १८ अर्ब ऋृण दायित्व रहेको छ । गत असार मसान्तसम्मका यस्तो ऋृण दायित्व २४ खर्ब ३४ अर्ब ९ करोड रहेकोमा पछिल्लो चौमासमा थप ८४ अर्ब रुपैयाँले ऋृण बढेको छ । र यही सरकार हो,जसले छिमेकी मुलुक चीनबाट वीआरआई अन्र्तगत अनुदानबाहेक ऋृण लिनै हुँदैन भनेर अत्तो थापिरहेको छ । राज्यले विभिन्न निकायलाई तिर्नुपर्ने ऋृण कार्तिक मसान्त आइपुग्दा ८३ अर्ब ९६ करोड बढेर २५ खर्ब १८ अर्ब ६ करोड पुगेको विभागको तथ्यांक छ ।
बिज्ञापन
नेपाल सरकारले बहुपक्षीय विश्व बैंक, एसियाली विकास बैंक (एडीबी), अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष (आईएमएफ), युरोपियन इन्भेस्टमेन्ट बैंक (ईआईबी), इन्टरनेसनल फन्ड फर एग्रिकल्चरल डेभलपमेन्ट (आईएफएडी),इइसी,एआईआइबी,आइएफडी लगायतका निकायबाट ऋृण लिँदै आएको छ ।
बिज्ञापन
बहुपक्षीय ऋण दायित्वतर्फ ८८ दशमलव ९८ प्रतिशत हिस्सा विश्व बैंक अन्तर्गतको इन्टरनेसनल डेभलपमेन्ट एसोसिएसन (आईडीए) र एडीबीबाट लिएको देखिन्छ । द्विपक्षीय ऋणतर्फ बेल्जियम,चीन,फ्रान्स,भारत,जापान,दक्षिण कोरिया,कुवेती कोष र साउदी कोषबाट ऋृण लिँदै आएको छ । जसमा जापान, चीन र भारतको हिस्सा अधिक छ ।
कार्यालयले दिएको विवरण अनुसार गत आर्थिक बर्षमा आईडीएबाट नेपालले ६ खर्ब १२ अर्ब ३३ करोड लिएको छ । जुन कुल वाह्य ऋणको ४८ दशमलव ८६ प्रतिशत हो । यस्तै एडीबीलाई नेपालले तिर्न बाँकी ऋण ४ खर्ब ६ अर्ब रुपैयाँ बराबर छ । जुन ३२ दशमलव ४० प्रतिशत हुन आउँछ । यस्तै आईएमएफबाट ६३ अर्ब २७ करोड बराबर ऋण लिइएको देखिन्छ । कात्तिक मसान्तसम्ममा रु एक खर्ब आठ अर्ब १४ करोड साँवा ब्याज भुक्तानी भइसकेको कार्यालयको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।
यस्तै कात्तिक मसान्तसम्म सरकारले आन्तरिक ऋणको साँवा भुक्तानीमा ७२ अर्ब ७४ करोड खर्च गरेको छ । चालु आवमा सरकारी ऋणको साँवाब्याज भुक्तानी गर्नका लागि सरकारले रु चार खर्ब दुई अर्ब बराबर बजेट विनियोजन गरेको थियो । बाह्य र आन्तरिक गरी चालु आर्थिक बर्षको चार महिनामै सार्वजनिक ऋणको सावाँ भुक्तानी ८६ अर्ब ३१ करोड र ब्याज भुक्तानी २१ अर्ब ८२ करोड गएको छ ।
